Quận Hoàn Kiếm - đơn vị hành chính ở vị trí trung tâm Thủ đô Hà Nội được mang tên địa danh gắn liền với chiến công oanh liệt của dân tộc Việt Nam ở thế kỷ XV và huyền thoại, truyền thuyết “Vua Lê Lợi trao trả lại thanh gươm báu” sau khi đánh đuổi ngoại xâm giành độc lập cho dân tộc. Tên gọi “Hoàn Kiếm” vừa phản ánh ý chí quật cường chống ngoại xâm, sức vươn lên mạnh mẽ của dân tộc Việt Nam, vừa phản ánh khát vọng hòa bình, truyền thống đạo lý “việc nhân nghĩa cốt ở yên dân”, “dập tắt muôn đời chiến tranh, đem lại thái bình muôn thủa”. Quận Hoàn Kiếm có bề dày lịch sử gắn liền với quá trình hình thành, phát triển quốc gia dân tộc Việt Nam. Địa bàn quận Hoàn Kiếm là một phần đất xưa kia thuộc thành Đại La, thành Tống Bình, trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội của nước ta dưới thời Bắc thuộc. 

Trên địa bàn Hoàn Kiếm nhiều nhân tài, tuấn kiệt, những danh nhân trên nhiều lĩnh vực đã sinh ra, lớn lên, hoặc đến cư trú, làm việc và có những cống hiến, đóng góp quan trọng làm rạng danh non sông đất nước. Nhân dân quận Hoàn Kiếm giàu truyền thống yêu nước và cách mạng. Những giá trị truyền thống lịch sử văn hóa đó tạo nên động lực tinh thần to lớn cho các thế hệ quân và dân Hoàn Kiếm đoàn kết, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, cùng quân dân cả nước đánh đuổi giặc ngoại xâm, giành và giữ vững độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ đất nước, non sông bền vững muôn đời.

Trong thời kỳ lịch sử hiện đại, trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945 địa bàn Hoàn Kiếm là một trong những trung tâm của phong trào cách mạng của Việt Nam nói chung và của Hà Nội nói riêng. Ra đời trong phong trào đấu tranh cách mạng, kế thừa, phát huy truyền thống văn hóa quê hương, các tổ chức tiền thân của lực lượng vũ trang nhân dân quận Hoàn Kiếm luôn dũng cảm, kiên cường, xung kích đi đầu và làm nòng cốt cho các tầng lớp nhân dân Hoàn Kiếm trong đấu tranh vũ trang, tiến hành tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, quân dân Hoàn Kiếm vinh dự cùng quân dân Thủ đô Hà Nội nổ súng mở đầu kháng chiến toàn quốc và kiên cường chiến đấu giam chân địch trong thành phố 60 ngày đêm, tạo điều kiện cho Trung ương Đảng, Chính phủ rút lên chiến khu an toàn, làm thất bại âm mưu chiến lược “đánh nhanh thắng nhanh” của thực dân Pháp. Tinh thần Quyết tử để cho Tổ quốc quyết sinh của quân dân Liên khu I (địa bàn chủ yếu của quận Hoàn Kiếm) mãi mãi là niềm tự hào và trở thành giá trị truyền thống tiêu biểu của Lực lượng vũ trang nhân dân Thủ đô và Lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Sau đó, Hoàn Kiếm cùng các khu nội thành Hà Nội vừa là hậu phương kháng chiến, vừa là tiền tuyến - nơi đọ sức quyết liệt, trực tiếp với cơ quan đầu não, bộ máy điều hành cuộc chiến tranh Đông Dương của thực dân Pháp. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang nhân dân Hoàn Kiếm kiên cường bám trụ, bám đất, bám dân, phối hợp với các chiến trường tổ chức nhiều trận chiến đấu góp phần tiêu hao, tiêu diệt nhiều sinh lực địch. Những chiến công trừ gian, diệt tề, phá bốt, những chiến công thầm lặng trong vùng địch hậu… trở thành biểu tượng cho sức mạnh đoàn kết toàn dân, biểu tượng của ý chí, tinh thần quyết chiến quyết thắng, trí thông minh, sáng tạo của quân dân Hoàn Kiếm.

Tết Đinh Hợi năm 1947, đồng bào ở ngoại thành và lân cận Hà Nội đón Xuân nhưng không quên gửi những chiếc bánh chưng, cây giò, gói mứt cho lực lượng vũ trang Thủ đô đang chiến đấu trong lòng Hà Nội. Các chiến sĩ Liên khu 1 còn nhận được cả cành đào và những bó hoa tươi. Đặc biệt, họ còn nhận được những tình cảm thiết tha của Chủ tịch Hồ Chí Minh qua bức thư gửi cho cán bộ chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô.

Người viết:

“Cùng các chiến sĩ yêu quý Trung đoàn Thủ đô.

Các em ăn Tết thế nào? Vui vẻ lắm chứ? Tôi và nhân viên Chính phủ vì nhớ đến các em cho nên cũng không ai nỡ ăn Tết. Còn 90% đồng bào ở hậu phương cũng giảm bớt 90% mâm cỗ tiệc tùng, ai cũng tiết kiệm để dự bị công cuộc Trường kỳ Kháng chiến.

 Các em là đội cảm tử. Các em quyết tử để cho Tổ quốc quyết sinh. Các em là đại biểu cái tinh thần tự tôn tự lập của dân tộc ta mấy nghìn năm để lại. Cái tinh thần quật cường đó đã kinh qua Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám, truyền lại cho các em, nay các em gan góc tiếp thu cái tinh thần bất diệt đó, để truyền lại cho nòi giống Việt Nam muôn đời về sau.

Chí kiên quyết dũng cảm, các em đã sẵn có, đây tôi chỉ nhắc lại một vài điều mà các em phải nhớ luôn luôn:

1. Phải hết sức khôn khéo, nhanh chóng, bí mật, phải biết cách hóa chỉnh vi linh.

2. Phải rút kinh nghiệm hàng ngày, hàng giờ. Phải đề phòng Việt gian, trinh thám.

3. Phải hết sức cẩn thận. Phải luôn luôn có sáng kiến để lợi dụng thời cơ.

4. Tuyệt đối đoàn kết.    

Các em hăng hái tiến lên, lòng già Hồ, lòng Chính phủ và lòng toàn thể đồng bào luôn luôn ở bên cạnh các em.

Tôi thay mặt Chính phủ và đồng bào gửi các em lời chào thân ái và

quyết thắng.

Ngày 27 tháng 1 năm 1947

Hồ Chí Minh”.

Lời động viên cổ vũ ân tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh thấm sâu vào trái tim khối óc của từng cán bộ, chiến sĩ Liên khu I. Họ quyết tâm chiến đấu đến cùng để xứng đáng với niềm tin yêu của Người.

Trong những năm chống Mỹ cứu nước, địa bàn Hoàn Kiếm là một trong những mục tiêu đánh phá ác liệt trong hai cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ. Song, quân và dân Hoàn Kiếm vẫn anh dũng, kiên cường vừa chiến đấu, vừa sản xuất với khẩu hiệu “Tay búa tay súng”, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”. Các lực lượng vũ trang cùng Đảng bộ và nhân dân Khu Hoàn Kiếm sôi nổi hưởng ứng các phong trào cách mạng “Ba sẵn sàng”, “Ba đảm đang” lập nhiều chiến công xuất sắc.

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa, lực lượng vũ trang quận Hoàn Kiếm đã đạt được nhiều thành tích đáng tự hào:

Những năm 1975-1980, lực lượng vũ trang cùng nhân dân Hoàn Kiếm khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh, đóng góp sức người, sức của cùng cả nước đánh thắng 2 cuộc chiến tranh xâm lược, bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc.

Những năm 1981-1986, lực lượng vũ trang lại cùng nhân dân thực hiện chủ trương của Đảng tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, xây dựng phát triển lực lượng, xây dựng phố phường thành pháo đài chiến đấu, xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, góp phần cùng quân dân cả nước làm thất bại từng bước cuộc chiến tranh phá hoại nhiều mặt của thế lực thù địch.

Trong những năm 1986-2021, quán triệt và thực hiện đường lối đổi mới toàn diện đất nước, lực lượng vũ trang cùng nhân dân trong quận xây dựng nền quốc phòng toàn dân, gắn với xây dựng thế trận an ninh nhân dân, xây dựng khu vực phòng thủ quận Hoàn Kiếm ngày càng vững chắc, xây dựng Lực lượng vũ trang quận theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, không ngừng nâng cao sức mạnh tổng hợp, trình độ sẵn sàng chiến đấu, trình độ năng lực công tác chuyên môn, thường xuyên phối hợp với các lực lượng trên địa bàn bảo vệ an toàn tuyệt đối các mục tiêu được giao, bảo vệ an toàn các sự kiện chính trị, kinh tế - xã hội, các kỳ cuộc diễn ra trên địa bàn quận Hoàn Kiếm và thành phố Hà Nội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, đồng thời tích cực tham gia các chương trình kinh tế - xã hội, các hoạt động văn hóa - xã hội của quận Hoàn Kiếm, góp phần làm thất bại từng bước chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, tạo điều kiện cho sự phát triển nhanh, bền vững của quận Hoàn Kiếm, xây dựng quận Hoàn Kiếm ngày càng phồn thịnh, phồn vinh.

Với những thành tích xuất sắc đạt được trong sự nghiệp đấu tranh giành, giữ, bảo vệ độc lập dân tộc, Nhân dân và Lực lượng vũ trang nhân dân quận Hoàn Kiếm được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý: “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”.

Quá trình xây dựng phát triển lực lượng, chiến đấu, trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sỹ, nhân viên Lực lượng vũ trang quận Hoàn Kiếm vun đắp tạo nên truyền thống: “ĐOÀN KẾT, KIÊN CƯỜNG, MƯU TRÍ, SÁNG TẠO, QUYẾT TỬ ĐỂ TỔ QUỐC QUYẾT SINH”.

Giá trị truyền thống đó là nền tảng vững chắc, nguồn cổ vũ to lớn để cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang quận Hoàn Kiếm tiếp tục phấn đấu hoàn thành những nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó; tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của toàn dân, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, viết tiếp những trang sử vàng, tô thắm thêm truyền thống Anh hùng của Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang nhân dân quận Hoàn Kiếm trong những chặng đường tiếp theo.

Phát huy truyền thống vẻ vang của Lực lượng vũ trang Thủ đô, Lực lượng vũ trang quận Hoàn Kiếm quyết tâm thực hiện nhiệm vụ Quốc phòng, quân sự địa phương đáp ứng yêu cầu xây dựng khu vực phòng thủ trên địa bàn quận. Xây dựng Lực lượng vũ trang quận có đời sống vật chất, tinh thần tốt; quản lý, khai thác, sử dụng có hiệu quả vũ khí trang bị kỹ thuật; bảo đảm cho Lực lượng vũ trang quận hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Đồng thời, phát huy truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ”, quyết tâm đoàn kết một lòng, nêu cao tinh thần chủ động, sáng tạo, không ngừng phấn đấu rèn luyện giữ vững danh hiệu “Bộ đội Cụ Hồ”, Người chiến sỹ Thủ đô với truyền thống “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” Lực lượng vũ trang quận Hoàn Kiếm - Liên khu I Anh hùng.

Bài: Trần Hoan (Bs)